Nói nhiều những thứ mà mình không chuyên môn là một sai lầm tai hại trong giao tiếp.
Đừng biết ít mà nói thì nhiều
Những dạng người mà hôm nay tôi nói với bạn không phải là thứ người thất học vì hoàn cảnh. Họ không biết viết, biết đọc, không có đủ phương thế gần gũi những người tri thức để được nghe những điều bổ ích. Tôi không muốn bàn đến những người đáng thương ấy. Tôi muốn nói ở đây là những người đã có vốn học, nhưng vì lười biếng nên thiếu kiến thức.
Lời khuyên đầu tiên là không cần làu hết, biết hết nhưng cần biết đa dạng và cơ bản
Cách nay mấy thế kỷ, một người thông thái, có thể là người thông gần hết kho hiểu biết của loài người. Ngày nay, một người thông thái thường không thể trên thông thiên văn, dưới tường địa lí được mà họ chỉ am hiểu một nghành học nào đó và ngoài "môn bỏ túi" của mình, họ học chu đáo nó đồng thời cũng tìm cách chuẩn bị cho mình vài ngón nghề phổ thông giúp giao tiếp dễ dàng với nhiều hạng người trong xã hội.
Là một luật sư, người ta thông luật. Nhưng nếu chỉ biết có luật và gặp ai cũng bàn hết luật cổ đại đến hiện đại thì thât nhàm chán.
Bạn là một nhà triết học. Bạn quán thông hết những hệ thống triết lý Đông Tây. Quả bạn là một bậc tri thức đáng quí trọng. Nhưng nếu bạn có kiến thức triết học, và gặp người xung quanh, gặp chúng tôi và bất cứ ai khác bạn lôi ra nói hết từ Mác đến Khổng Tử thì câu chuyện của bạn khó mà hấp dẫn.
Tránh nói những thứ không biết
Có người nói những điều mình không biết bằng một giọng huênh hoang, họ nghĩ là mình rất sành, thông thái và bàn chuyện gì cũng được.
Gặp bạn, là nhà chuyên về hóa học họ đem nguyên tử ra thuyết với bạn. Mới đầu thấy thái độ nghiêm chỉnh của họ, bạn tưởng mình được gặp một bậc thầy có thể giúp kiến thức thêm rộng rãi, ai ngờ bàn chuyện với họ một hồi, bạn mới thấy cái kém cỏi của họ. Họ đọc được ở đâu đó cuốn tạp chí, vài quyển sách bàn về một nghành nào đó, rồi cho mình là bậc chuyên môn, gặp ai cũng đem khoe.
Có kẻ không từng bước vào ngưỡng cửa của một trường học nào, nhưng nhờ thời vận có chức quyền cao, tiền bạc nhiều thường tỏ ra mình thông thái.
Có thứ người đáng thương hại hơn nữa, là thứ người nghe lén vài ba điều rồi cũng vênh vênh tự đắc thuyết cho thiên hạ như một nhà nghiên cứu lão thành. Người nghe phải bực mình và hổ thẹn giùm họ vì họ nói bậy mà vẫn hãnh diện.
Nguyên nhân thường là vì tuổi tác và địa vị khiến họ phải nói ba hoa để cuộc nói chuyện của mình khỏi vô vị, để kẻ khác khỏi coi thường.
Không ai bắt họ biết hết nhưng ít ra, những điều sơ đẳng mà địa vị làm của họ buộc họ phải biết. Ví dụ giáo sư dạy từ năm này qua năm nọ mà khi bàn về chương trình giáo dục hiện hành, họ ù ù cạc cạc. Có tật hay nói mà lại không lo chuẩn bị cho mình một mớ kiến thức cần thiết.
Ngoài ra, khi bàn chuyện cùng ai đừng chỉ đem chuyên môn của mình ra nói. Những vấn đề nào mình không được thông lắm, thì chúng ta nên hỏi, nên nghe hơn là ngông nghênh. Nhớ rằng, thông thạo một môn, không phải chỉ đọc vài ba quyển sách, hay đôi tờ tạp chí. Núi này cao, có núi nọ cao hơn. Cái học của ta, đối với ta có lẽ sâu rộng, nhưng coi chừng kẻ khác có cái học gấp trăm nghìn lần, chớ "múa rìu qua mắt thợ".
Dù khi đóng vai trò lãnh đạo, ta đừng ỷ chức quyền, tỏ ra mình"biết hết". Coi chừng sơ xảy một hai lời nói mà uy tín, uy quyền tan vỡ. Phái có ít nhất những hiểu biết sơ đẳng, tất yếu mà tuổi tác, chức vị, nghề nghiệp.v.v... buộc ta phải biết. Nghèo nàn những hiểu biết ấy, có thể ta bị kẻ khác khinh thường.
Tóm lại, nghệ thuật nói chuyện là đừng nói nhiều về điều mà ta không biết. Khi bị truy vấn, chúng ta hãy dùng cách nói lảng, đừng tỏ ra khôn mà thành ngu thật. Không ai buộc chúng ta là quyển "tự điển sống" cả, nhưng có nhiều điều, chúng ta phải biết. Ví dụ bạn chuyên Vật Lý, họ hỏi bạn Định Luật Newton bạn phải biết, nhưng nếu họ hỏi Newton lấy ai làm vợ thì bạn không cần trả lời họ. Nó không thuộc phạm trù học vấn của bạn.
Còn nếu như bạn gặp phải những kẻ biết ít nói nhiều, những khi họ trả lời không đúng những câu hỏi của bạn, bạn đừng "sửa lưng" họ. Lúc họ ngập ngừng, bạn gật đầu hiểu ý họ, rồi nói tiếp giùm họ, đổi vấn đề, lựa câu chuyện nào họ rành và thích để họ có dịp nói cho bạn nghe. Hoặc bạn cứ chịu khó nghe họ, nghe thật tình. Thái độ này làm cho bạn được họ mến và luôn muốn gặp bạn.
<< Kỳ 14: Thêm mắm thêm muối
Nhận xét
Đăng nhận xét